Uroki Jeleniej Góry

 W rozmowie z rzecznikiem prasowym Jeleniej Góry - Cezarym Wiklikiem, dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy dotyczących najnowszych inwestycji oraz tego co warto zobaczyć w mieście.

"Jelenia Góra jest tak położona w Kotlinie Jeleniogórskiej, że ciążą ku nam miejscowości Karkonoszy – Karpacz, Szklarska Poręba, i Gór Izerskich – Świeradów-Zdrój. Goście tamtejszych miejscowości przyjeżdżają do Jeleniej Góry, w której:

Istnieją wyjątkowej urody kościoły różnych wyznań, poza rzymsko - katolickimi, także ewangelickie, prawosławne, Adwentystów Dnia Siódmego, Zielonoświątkowców – wszystkie są zabytkami wysokiej klasy. 

Z muzeów: Karkonoskie (regionalne), Przyrodnicze, Karkonoskiego Parku Narodowego, czy Muzeum Miejskie – dom Gerharta Hauptmanna (tutejszego noblisty z dziedziny literatury z 1912 r.). Istnieje tu cała sieć ścieżek rowerowych (ponad 60 km), które są początkami tras tzw. euro regionalnych, to znaczy – wychodzących do Czech i Niemiec.  Z zabytków techniki – elektrownie wodne pochodzące z początków XX w., a także izba muzealna komunikacji miejskiej (tramwaje jeździły tu od 1897 do 1969 r.). 

Gości przyciągają liczne festiwale: do niedawna był organizowany Festiwal Światła (styczeń), później Wiosna Cieplicka (maj), Festiwal Rowerowy MTB („twarzą” miasta w tym zakresie jest Maja Włoszczowska, medalistka m.in. z Rio de Janeiro), Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, prowadzony tu od ponad 30 lat. Są – Festiwale Szkła (z Czechami), Festiwal Filmów Niezależnych ZOOM – Zbliżenia.

W Jeleniej Górze jest kilka zamków i pałaców, od średniowiecznych (Chojnik), do barokowych – pałac Schaffgotschów i Paulinum, należą one do grupy kilkudziesięciu takich budowli znajdujących się na granicy miasta i sąsiadujących gmin, znanej pod nazwą Dolina Pałaców i Ogrodów. Można powiedzieć tak: w promieniu 50 km od Jeleniej Góry mamy co najmniej 60 obiektów pałacowych i zamkowych, wartych zwiedzenia, przy czym wiele z nich stanowi unikalną wartość, co powoduje, że podejmowane są starania, by ten obszar wpisać do dziedzictwa historycznego pod auspicjami UNESCO. Można tu uprawiać spadochroniarstwo, szybownictwo (istnieje Areoklub Jeleniogórski), a wiosną nawet kajakarstwo górskie na rzece Bóbr."

Zachwycająca jest także przyroda, jak pisze Cezary Wiklik: "Na terenie Jeleniej Góry znajduje się ok. 100 ha parków, ok. 450 ha lasów komunalnych, a niemal 1/5 miasta zajmuje obszar Karkonoskiego Parku Narodowego. Z centrum miasta rozpościera się widok na Karkonosze, a z Góry Szybowcowej (górującej nad osiedlem Zabobrze) rozciąga się cała panorama Karkonoszy, z częścią Gór Izerskich i Rudaw Janowickich. To położenie sprawia, że jest Jelenia Góra jest niezwykle atrakcyjna także na co dzień."

Atrakcji jest mnóstwo, nie pozostaje więc nic innego jak podróż do Jeleniej Góry i zobaczenie tego wszystkiego na własne oczy.

Zdjęcia: https://feni.flog.pl/wpis/6854804/festiwal-swiatla-jelenia-gora,http://www.theapricity.com/forum/showthread.php?22555-Post-a-random-picture-about-your-country/page322

Rok 2004

  Jelenia Góra dużo zyskała na wejściu Polski do Unii Europejskiej. To wszystko dzięki dotacjom, które do tej pory umożliwiają realizację wielu projektów w mieście. Mieszkańcy zwracają uwagę przede wszystkim na poprawę komunikacji miejskiej i transportu. Od 2004 roku pojawiło się wiele nowych dróg oraz poprawił się ogólny wygląd miasta. Dotacje z UE zostały przeznaczone m.in. na budowę inwestycji cieszącej się dużą popularnością także wśród turystów - Term Cieplickich. Budowa obiektu zaczęła się w 2010 i skończyła w 2014 roku. Projekt dostał z Unii Europejskiej prawie 20 mln zł, co stanowi 40 % wartości inwestycji ( całość została oszacowana na 48 milionów złotych).
 Dodatkowe pieniądze zostały także przeznaczone na edukację. Jak można przeczytać na oficjalniej stronie miasta: "Celem projektu jest udzielenie wsparcia 10 jeleniogórskim szkołom poprzez dofinansowanie zajęć wyrównawczych i kółek zainteresowań, objęcie uczniów szczególnie uzdolnionych programem stypendialnym, dofinansowanie studiów podyplomowych i kursów doskonalących dla nauczycieli oraz wyposażenie szkolnych pracowni". Projekt ten został wprowadzony w sierpniu 2016 roku i potrwa do czerwca 2018 roku oraz przeznaczono na niego prawie 1,5 mln zł.

 W ciągu ostatnich lat widać dużą poprawę także w obszarze zatrudnienia w Jeleniej Górze. Stopień bezrobocia waha się tam od 4,2 - 4,5 % i jest prawie dwukrotnie niższy niż w całej Polsce. Unia Europejska na pewno przyczyniła się do poprawy stanu miasta po utraceniu statusu stolicy województwa w 1999 roku, a efekty tych działań są obecnie bardzo widoczne.

Źródło: http://jeleniagora.pl/content/wysoka-jakość-edukacji-podstawowej-gimnazjalnej-i-ponadgimnazjalnej-w-jeleniej-górze-dzięki, http://jeleniagora.naszemiasto.pl/artykul/cieplice-unia-dofinansuje-baseny-termalne,356136,art,t,id,tm.html

Zdjęcie: http://plywalnieibaseny.pl/najwieksza-atrakcja-w-miescie/

Lata 1975 - 1999

 Na XVII Posiedzeniu Komitetu Centralnego PZPR 12 maja 1975 r. zadecydowano, że w miejsce trzystopniowego podziału administracyjnego będzie dwustopniowy: gmina i miasto, dzielnice miast (stopień podstawowy) oraz województwo (stopień wojewódzki). Praktycznie zlikwidowano powiaty.

 Reformę wprowadzono w życie 31 maja 1975 r. W miejsce dawnych 17 województw powołano 49. Wśród nowych 32 było województwo jeleniogórskie. W jego skład weszły obszary sześciu powiatów: jeleniogórskiego, bolesławieckiego, kamiennogórskiego, lubańskiego, lwóweckiego i zgorzeleckiego oraz gminy Bolków, Świerzawa i Wojcieszów. Nowe województwo miało 4.379, 4 km kw. powierzchni, a na jego terenie znajdowało się 15 miast i 366 wsi. Stolicą województwa jeleniogórskiego stała się Jelenia Góra, natomiast pierwszym wojewodą jeleniogórskim był Maciej Szadkowski.

 Na terenie województwa oprócz: rolnictwa, hodowli, gospodarki leśnej i turystyki istniał także dobrze rozwinięty przemysł. Funkcjonowały tu, m.in. kopalnie, Elektrownia "Turów", Fabryka Maszyn Papierniczych w Cieplicach, "Chemitex – Celwiskoza", "Polfa", "Wizów", Kowarskie Dywany, zakłady odzieżowe,jedwabnicze, bawełniane, lniarskie i wiele, wiele innych.

 Utworzenie 49 województw miało sprawić, że władza będzie bliżej ludzi. Głównym celem było rozbudowanie przemysłu i stworzenie nowych miejsc pracy. Reforma początkowo nie podobała się wielu środowiskom, ale z czasem została przyjęta i zaakceptowana przez społeczeństwo. Dawała wielkie możliwości rozwoju nowym stolicom województw, na Dolnym Śląsku, m.in. Wałbrzychowi, Legnicy oraz Jeleniej Górze. 

 Kiedy społeczeństwo przyzwyczaiło się do nowego podziału administracyjnego, nastąpiła kolejna zmiana. Po trudnych latach 80  XX w. (stan wojenny i przygotowania do zmiany władzy), postanowiono dokonać nowej reformy, co od początku nie było przyjmowane przychylnie przez obywateli już nie PRL, ale Rzeczpospolitej Polski. Przymiarki do nowego podziału administracyjnego kraju rozpoczęły się w połowie lat 90. XX w. 

 W styczniu 1998 r. nowym i jednocześnie ostatnim wojewodą jeleniogórskim został Sławomir Kryszkowski. W tym samym czasie Wojewódzka Rada NSZZ "Solidarność" w Jeleniej Górze złożyła u premiera propozycję  utworzenia nowego, większego województwa sudeckiego z połączenia jeleniogórskiego i wałbrzyskiego. Jednak nie doszło to do skutku. Z tego powodu w lutym 1998 r. wojewoda jeleniogórski spotkał się z parlamentarzystami województwa w sprawie zadań ekonomiczno–gospodarczych  i przyszłych planów w Jeleniej Górze ( budowa zbiornika Sosnówka, dalsza dzialalność lotniska, zakończenie budowy filharmonii i biblioteki oraz utworzenie Wyższej Szkoły Zawodowej).

 Cały czas trwała dyskusja nad sensownością wprowadzenia nowej reformy administracyjnej. W połowie marca 1998 r. powstał Komitet Obrony Województwa Jeleniogórskiego, w skład którego weszli: Tadeusz Lewandowski, Ryszard Mateusiak i Jerzy Nalichowski (wszyscy związani z NSZZ "Solidarność"). Rozpoczęty proces zmian niestety już trwał i nikt nie chciał go zatrzymać. W sierpniu 1998 r. podzielono obszary gmin województwa jeleniogórskiego na nowe, powstające powiaty. 

 27 sierpnia 1998 r. wojewodowie: wrocławski Witold Krochmal, wałbrzyski Bolesław Marciniszyn, legnicki Wiesław Sagan i jeleniogórski Sławomir Kryszkowski podpisali w jeleniogórskim Ratuszu "Porozumienie dla Dolnego Śląska" o wzajemnym wspieraniu się, po powstaniu nowego województwa. We wrześniu rozpoczęły pracę cztery zespoły robocze przy wojewodzie jeleniogórskim: d/s zatrudnienia, mienia, finansów i zobowiązań oraz informacji i szkoleń. Wszystko po to, by sprawnie przeprowadzić reformę, czyli likwidację województwa jeleniogórskiego. W październiku 1998 r. udostępniono listy kandydatów do organów samorządowych nowo powstającej struktury z terenu województwa jeleniogórskiego. W pierwszej połowie listopada wybrano władze powiatów. Wraz z nadejściem 1999 roku województwo jeleniogórskie przestało istnieć. Utworzono z niego sześć powiatów ziemskich: jeleniogórski, bolesławiecki, lwówecki, lubański, kamiennogórski i zgorzelecki oraz powiat grodzki Jelenia Góra, gminy Świerzawa i Wojcieszów weszły w skład powiatu złotoryjskiego, natomiast gminę Bolków włączono do powiatu jaworskiego.

 Od 3 stycznia 1999 r. zaczęły funkcjonować starostwa powiatowe i w większości zatrudniono w nich byłych urzędników dawnych województw. Dawne instytucje wojewódzkie były dzielone lub same starały się o przejście do różnych szczebli samorządów: wojewódzkich lub gminnych. Do szczebla powiatowego nikt się nie kwapił. Nowa reforma administracyjna kraju przywróciła trzystopniową strukturę podziału terytorialnego jaka była przed 1975 r. Powrócono do stanu pierwotnego. Wszystko było prawie tak samo, a jednak inaczej.

 Powstało 16 nowych województw (pierwotnie miało być 12) i utworzono 315 powiatów. Wśród nich znalazło się województwo dolnośląskie o powierzchni 19.946,74 km², zamieszkałe przez ok. 3 mln osób. Dawne stolice mniejszych województw z pewnością dużo straciły, z kolei zyskały nowe stolice dużych województw zyskały. Znaczenie stopnia wojewódzkiego i gminnego wzrosło, natomiast powiatowego miało i ma niewielkie znaczenie. 

Źródło: http://www.jelonka.com/news,single,init,article,58443
Zdjęcia: http://fotopolska.eu/288986,foto.html, www.fotopolska.eu

Rok 1945

Ulica Dworcowa (obecnie 1 Maja) w 1945 r.

  Działania wojenne omijały granice miasta. Stawały jednak przed nim różne problemy związane z toczącą się wojną. Stosunkowo najwcześniej Jelenia Góra zaczęła odczuwać brak robotników, a zwłaszcza niektórych fachowców, z powodu mobilizacji mężczyzn oraz powoływania ich do różnych akcji specjalnych. Na Dolny Śląsk zaczęto sprowadzać zagranicznych robotników przymusowych i jeńcow wojennych. W 1941 roku stanowili oni 10,4% ogółu zatrudnionych, natomiast w 1944 roku było to 23,1%. Robotnicy przymusowi mieszkali w obozach zbiorczych lub przyzakładowych. Byli bardzo surowo traktowani i zmuszani do ciężkiej pracy. Pod koniec wojny w Jeleniej Górze znajdowały się następujące obozy pracy: Lager der Firma Hildebrand, w którym przebywali Chorwaci, Lager Siemensstrasse dla robotników francuskich oraz Lager Optische Werke dla robotników z okupowanych obszarów Związku Radzieckiego. Największy obóz pracy przymusowej mieścił się na terenie obecnej Jeleniogórskiej Fabryki Celulozy i Włókien Sztucznych (Lager Zellwolle AG).

 Pod wpływem nasilających się bombardowań Niemiec zachodnich i środkowych oraz zbliżającego się frontu wschodniego do Jeleniej Góry zaczęła przybywać ludność niemiecka. Od maja 1939 do końca 1944 r. liczba mieszkańców wzrosła o ok. 35% (z prawie 33 tys. do 45 tys.). Do miasta zaczęto także przenosić niektóre zakłady przemysłowe, co wpłynęło na trudności lokalowe oraz zaopatrzeniowe.

 Wojska radzieckie wkroczyły do Jeleniej Góry 9 maja 1945 r. i stacjonowały w wielu hotelach, pensjonatach, domach turystycznych, szkołach, szpitalach i innych obiektach użyteczności publicznej. Wojska radzieckie zaczęły  organizować własną administrację wojskową - komendatury wojenne. Miały one za zadanie zaspokajać potrzeby wojsk radzieckich w zakresie bezpieczeństwa, uniemożliwiać dzialalność sabotażową i szpiegowską, gwarantować sprawność transportu oraz sprawować nadzór nad życiem społecznym i gospodarczym mieszkającej tu niemieckiej ludności cywilnej. 

Bazylika Mniejsza p.w. św. św. Erazma i Pankracego

 W lipcu 1945 Jelenią Górę przejęły władze polskie. Zaczęto sprowadzać na te tereny Polaków i zapełniać nowe miejsca pracy. Swoją niezależną działalność rozpoczął Zarząd Miejski, Sąd Okręgowy, poczta, linie kolejowe i Narodowy Bank Polski. Rola Kościoła także zaczęła się umacniać, a za pierwszego organizatora polskiego życia religijnego po II wojnie światowej uważa się ks. Tytusa Suliga. Przejął on najstarszy obiekt sakralny w mieście - kościół pod wezwaniem św. Erazma i Pankracego.

 Największym problemem do rozwiązanie przez władze było wysiedlenie ludności niemieckiej i zasiedlenie miasta ludnością polską. Z pierwszych wyliczeń we wrześniu okazało się, że w Jeleniej Górze  znajdowało się 27 tys. Niemców i ok.10 tys. Polaków. Wysiedlanie odbywało się stopniowo i określano je mianem "dobrowolnego". Pod uwagę brano także kwalifikacje ludności, Niemcy, którzy byli niezbędni do podtrzymywania produkcji przemysłowej, uzyskali zgodę na wyjazd dopiero po zastąpieniu ich przez kwalifikowanych pracowników polskich.

Źródło: "Jelenia Góra. Zarys rozwoju miasta", pod redakcją Zbigniewa Kwaśnego, r.wyd. 1989
Zdjęcia: http://ww.maszwolne.pl/zobacz/Bazylika-Mniejsza-p-w-sw-sw-Erazma-i-Pankracego-2044
http://jelenia_gora.fotopolska.eu/426523,foto.html

Charakterystyka i krótka historia miasta

Data założenia: XII wiek

Województwo: dolnośląskie

Powierzchnia: 109,22 km²

Liczba ludności (30.06.2016): 80 889 tys.

Prezydent: Marcin Zawiła

 Początki miasta sięgają czasów piastowskich, a legenda przypisuje jego założenie Bolesławowi Krzywoustemu w 1108 roku. Jednak pierwsze źródła pisane pochodzą dopiero z końca XIII wieku. Było to wówczas pierwsze miasto w podkarkonoskiej kotlinie, które dodatkowo leżało na przecięciu się lokalnych szlaków handlowych.

 Okres pomyślnego rozwoju Jelenia Góra przeżywała pod panowaniem książąt jaworsko-świdnickich, którzy otoczyli miasto murami i obdarzyli szeregiem przywilejów. Po wymarciu tej linii piastowskiej, Jelenia Góra wraz z całym księstwem przeszła w 1392 roku pod panowanie czeskie. Od zasiadających na praskim tronie Jagiellonów otrzymała dużą samodzielność i prawo bicia własnej monety, a w 1519 roku przywilej corocznych jarmarków.

 W drugiej połowie XVI w. w mieście i okolicach rozpoczęła się produkcja płócien lnianych zwanych woalami. Handel nimi okazał się z czasem bardzo zyskowny. Niestety wojna trzydziestoletnia (1618-1648) raptownie przerwała tę dobrze zapowiadającą się koniunkturę. W 1742 roku, kiedy to Śląsk został zbrojnie wcielony do państwa pruskiego,  miasto zostało odcięte od dotychczasowych rynków zbytu. W tym też czasie zmieniła się koniunktura na rynkach światowych, gdzie rękodzielnicza produkcja spod Karkonoszy była wypierana przez tańsze wyroby mechanicznych tkalni angielskich. Oba te czynniki doprowadziły do całkowitego upadku tkactwa w Jeleniej Górze i okolicach. W XIX w. wybudowano nowe fabryki oraz zaczął wzrastać ruch turystyczny w Karkonoszach, dla którego Jelenia Góra stanowiła naturalną bazę wypadową. Na potrzeby gości zaczęto wznosić hotele, pensjonaty i restauracje, rozpoczęto produkcję żywności oraz pamiątek. Do dalszego wzrostu gospodarczego przyczyniło się doprowadzenie do Jeleniej Góry linii kolejowych. W 1866 roku od strony Zgorzelca i w 1867 roku od strony Wrocławia.

 W trakcie działań wojennych w 1945 roku Jelenia Góra nie doznała żadnych zniszczeń. Miasto także stało się stolicą kulturalną Dolnego Śląska. Już w sierpniu 1945 roku rozpoczął swą działalność miejscowy teatr, funkcjonowało archiwum, przymierzano się do otwarcia muzeum, rozpoczęto nauczanie w wielu nowych szkołach. Otwarto wiele zakładów przemysłowych, w tym jedyne wtedy w kraju zakłady optyczne.

  Do 1975 roku Jelenia Góra była wydzielonym miastem powiatowym i w tym samym roku została stolicą nowego województwa , na co miała wpływ jej silna pozycja gospodarcza i kulturalna. W 1976 roku do Jeleniej Góry przyłączone zostały Cieplice Śląskie Zdrój, Sobieszów, Maciejowa, Goduszyn. W ten sposób powstał największy ośrodek miejski w Sudetach Zachodnich.

 Obecnie Jelenia Góra posiada status miasta na prawach powiatu, stanowiąc tzw. powiat grodzki. W ostatnich latach przyłączono do niej Jagniątków, co spowodowało przesunięcie granic administracyjnych miasta do granicy z Czechami.

Źródło: http://jeleniagora.pl 

Zdjęcia: http://kultura.jeleniagora.pl/content/jarmark-staroci-i-osobliwości, http://fotopolska.eu/359798,foto.html,http://ratusze.karr.pl/jelenia-gora-ratusz.html